Trước yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông, trường CĐSP Điện Biên đã và đang tăng cường các giờ thực hành cho sinh viên trong chương trình đào tạo, nhằm giúp các em sinh viên có năng lực tốt nhất khi ra trường. Qua thực hành sinh viên có cơ hội cũng cố và phát triển kiến thức, kĩ năng, thái độ và giúp các em vững vàng, tự tin làm chủ trong công tác giảng dạy sau này. Nhận thức được điều đó các em luôn chủ động, hăng say, nghiêm túc nghiên cứu học tập. Đặc biệt là các giờ học thực tập thực hành. Dưới đây là một phần nội dung và hoạt động của một giờ thực hành “Làm mẫu ngâm” của sinh viên CĐSP ngành Sinh – Hóa học phần “Động vật có xương sống”:
- Dụng cụ, mẫu vật và hóa chất
a. Mẫu vật: Ếch đồng, Tắc kè.
b. Dụng cụ
– Bồ đồ mổ, khai mổ, đinh ghim
– Kim chỉ, các thanh tre khô hoặc đ
ũa tre tạo khung nan để cố định mẫu vật tạo điều kiện cho việc quan sát được rõ.
– Lọ ngâm bằng thuỷ tinh hoặc nhựa có kích thước phù hợp với kích thước mẫu vật.
– Kéo cắt giấy, các mẫu giấy ghi số chú thích, chất để dán số:gêlanin hoặc keo không thấm nước.
c. Hóa chất
– Chất định hình mẫu vật: cồn 900 hoặc phooc môn 10-40%.
– Chất để ngâm bảo quản mẫu vật: cồn 70-900 hoặn phooc môn 5-10%.
– Chất để gây mê mẫu vật: clorôfooc.
– Paraphin, sáp ong dùng để gắn miệng lọ ngâm.
* Chú ý Người ta thường dùng cồn 900 để ngâm định hình mẫu vật trước khi ngâm để bảo quản trong cồn 700. Sử dụng cồn làm dung dịch ngâm có ưu điểm là: cồn ngấm nhanh, giữ được mẫu vật tự nhiên trong một thời gian lâu, không làm cay mắt hay khó chịu khi quan sát.
- Hướng dẫn nội dung làm mẫu ngâm
a. Làm chết mẫu vật
Có thể làm chết mẫu vật bằng cách phá hành tủy và tủy sống hoặc gây mê băng clôrofooc hay ête êtilic
b. Hướng dẫn cách mỗ.
Đặt ếch (tắc kè) nằm ngữa trên khay mổ có ván ghim, căng bốn chân ghim xuống ván, dùng kẹp kéo da bụng ở điểm sát cuối thân lên, dùng kéo cắt một mũi ngang nhỏ, dùng kẹp nâng da và luồn kéo vào chỗ cắt, cắt một đường dọc thân lên gần miệng. Tiếp tục cắt ngang da ngực phanh da ngực bụng sang hai bên và ghim xuống ván, sau đó mổ bỏ cơ bụng, ngực để quan sát nội quan.
Chú ý: Khi mổ mẩu vật phải luôn trong chậu nước, chỗ nào chảy máu phải rửa ngay, không để máu đọng rất khó quan sát. Kéo phải luôn nâng cao tránh chọc vào nội quan.
Quan sát tổng thể các cơ quan theo vị trí tự nhiên.
Trong khoang bụng từ trên xuống, chính giữa là tim nằm trong xoang bao tim, hai bên tim là phổi lớn màu đỏ hồng, dùng kim chọc vào một túi phổi để phổi xẹp bớt. Dưới tim, phổi là gan màu nâu vàng, gan đè lên một phần dạ dày, dạ dày lớn ruột uốn khúc, phía cuối là trực tràng, cạnh nó là bóng đái rất mỏng. Nằm dưới cơ quan tiêu hoá ở phía lưng là cơ quan bài tiết và cơ quan sinh dục: nếu là cá thể cái trong mùa sinh sản thì buồng trứng rất lớn, chiếm gần hết ổ bụng.
c. Cách định hình mẫu vât
Mẫu vật sau khi giải phẫu rửa sạch được định hình bằng cồn 90o hoặc phooc môn 10- 40%. Thời gian định hình khoang từ 2 – 7 ngày tùy kích thước mẫu vật, ngâm cho đến khi mẫu vật ngấm hoàn toàn chất định hình.
d. Cách ngâm và bảo quản mẫu vật
Trước khi chuyển mẫu vật sang dung dịch bảo quản cần rửa sạch mẫu vật. Dán số lên các bộ phận cần chỉ dẫn băng keo gelatin. Để mẫu vật đứng thẳng trong lọ. cuối cùng đậy và gắn miệng lọ ngâm bằng parafin.
Các lọ ngâm mẫu cần phải xếp vào trong các ngăn tủ đặt ở nơi mát và tránh ánh sáng mặt trời. Theo định kì phải thay dung dịch ngâm cũ bằng dung dịch ngâm mới trành trường hợp mẫu bị phân hủy.
Một số hình ảnh trong quá trình thực hành
